1. Strona główna
  2. »
  3. Czym jest i jak działa ocena funkcjonalna?
Biały wzór

Czym jest i jak działa ocena funkcjonalna?

Wczesne wykrywanie i trafne rozpoznawanie potrzeb oraz barier utrudniających rozwój dzieci i uczniów jest podstawą wsparcia nieodłącznie towarzyszącego edukacji i wychowaniu. Aby sprostać temu zadaniu, niezbędne jest uporządkowanie i standaryzacja działań w zakresie diagnozy i następujących po niej oddziaływań edukacyjnych i terapeutyczno-rozwojowych. Kompleksową odpowiedzią na tę potrzebę jest ocena funkcjonalna.

Co to jest ocena funkcjonalna?

To nowy model oceny potrzeb oraz planowania i udzielania wsparcia dzieciom i uczniom, a także ich najbliższym osobom. Jest odejściem od sprowadzania diagnozy do rozpoznania medycznego, które jest niezbędne, ale niewystarczające do pełnego określenia tego jak skutecznie wspierać rozwój i uczenie się dzieci. W ocenie funkcjonalnej wychodzi się z założenia, że dopiero pełny obraz potrzeb ucznia, ale także jego mocnych stron, daje możliwość zapewnienia mu odpowiednich warunków do rozwoju i edukacji. Ten pełny obraz powinien zawsze odwoływać się do wpływu środowiska, w którym ów uczeń na co dzień żyje, które może wspierać rozwój lub stwarzać bariery w codziennym funkcjonowaniu i uczeniu się.

W ocenie funkcjonalnej chodzi o zidentyfikowanie i opisanie indywidualnego sposobu radzenia sobie ucznia z wyzwaniami oraz odkrycie i zlikwidowanie barier, które hamują postępy. Sama diagnoza zaburzeń ze spektrum autyzmu nie daje jeszcze odpowiedzi, z jakimi trudnościami dziecko mierzy się w szkole czy domu. W jednej medycznej kategorii „autyzm” znajdą się przecież uczniowie zróżnicowani pod względem posiadanych kompetencji, doświadczanych trudności i jakości otrzymywanego wsparcia ze strony otoczenia. Istotne jest właśnie tworzenie tych indywidualnych charakterystyk i na ich bazie opracowanie i zrealizowanie wsparcia, które odpowiada na potrzeby konkretnego dziecka i środowiska w którym funkcjonuje.

Ocena funkcjonalna to nie tylko proces rozpoznawania zasobów i trudności, ale także oparte na tym rozpoznaniu działania wspomagające. Wnioski z diagnozy muszą być zatem tak przygotowane, aby dało się je prosto przełożyć na działania edukacyjne. W tym celu planuje się wykorzystanie Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (w języku angielskim: International Classification of Functioning, Disablity and Health, w skrócie „ICF”). Przygotowane na podstawie analizy zgromadzonych informacji profile funkcjonalne uczniów będą określały poziom doświadczanych trudności (od braku trudności do skrajnie dużych), co wyznaczy kluczowe obszary pracy i wspierania rozwoju dziecka. Ponieważ to jak dziecko funkcjonuje, zależy nie tylko od jego indywidualnych możliwości wynikających ze stanu zdrowia czy poziomu rozwoju, ale też od wpływu środowiska. Działania wspierające powinny być adresowane nie tylko do samego dziecka, ale też do jego otoczenia. Jeśli np. dziecko jest wykluczone z grupy rówieśniczej, można zastanowić się nad działaniami skierowanymi do całej klasy, umożliwiającymi lepsze poznanie się uczniów. Gdy uczeń ma problemy z nauką danego przedmiotu, można spróbować zastosować inne metody nauczania. To są przykłady działań skierowanych do środowiska. Jeśli nie usuniemy barier  w środowisku, same działania terapeutyczne skierowane do dziecka mogą okazać się niewystarczające do poprawy jego funkcjonowania.

Czy nauczyciele i specjaliści mogą liczyć na wsparcie metodyczne w zakresie oceny funkcjonalnej?

Oczywiście, że tak. Już teraz prowadzonych jest wiele działań, takich jak projekt Ośrodka Rozwoju Edukacji dotyczący opracowywania i upowszechniania instrumentów do prowadzenia diagnozy psychologiczno-pedagogicznej. Celem projektu jest przygotowanie pracowników szkół i placówek do korzystania z zestawów narzędzi do oceny funkcjonalnej w odniesieniu do sfery poznawczej, emocjonalno-społecznej i osobowościowej. Wszystkie te narzędzia, opracowane w projektach PO WER, są bezpłatne (dostępne będą na przygotowywanej  przez MEiN platformie www.wsparcie.mein.gov.pl) i umożliwiają nie tylko przeprowadzenie diagnozy, ale także wspierają nauczycieli w prowadzeniu zajęć terapeutycznych i rozwijających poprzez dostarczenie pakietów scenariuszy i kart pracy głównie do pracy grupowej, ale także indywidualnej. Dodatkowo, oprócz już realizowanych szkoleń przez Ośrodek Rozwoju Edukacji uruchamiane będą nowe edycje działań szkoleniowo-doradczych. Pozwolą one na pozyskanie praktycznej wiedzy z zakresu oceny funkcjonalnej oraz umiejętności posługiwania się konkretnymi narzędziami diagnostycznymi.

Ocena funkcjonalna to przepis na trafne opisanie problemu dziecka po to, aby udzielić mu wsparcia, które odpowiada na jego potrzeby. Co więcej takiego wsparcia, które oparte jest na mocnych stronach i zdolnościach dziecka i nie jest realizowane w różnych instytucjach, co wymaga odpowiedniego poświęcenia ze strony rodziców, ale przede wszystkim w szkole – w naturalnej przestrzeni rozwoju, blisko rówieśników, z udziałem nauczycieli i specjalistów znanych dziecku. Ocena funkcjonalna musi podlegać systematycznym modyfikacjom, powinna bowiem uwzględniać aktualny poziom funkcjonowania ucznia, a nie informować tylko o niepełnosprawności lub innym problemie.

 

HR biały
Facebook